“Cappuchino Bunker” là dầu được đại lý cấp dầu bán một cách gian lận, thể tích dầu được tăng lên bởi lượng bọt khí có trong dầu, bằng cách sục khí hoặc hóa chất vào trong dầu. Nếu tàu chúng ta nhận phải dầu cappuchino, lượng dầu sẽ tụt xuống sau một thời gian lượng bọt được sản sinh trong quá trình tàu cấp dầu sục khí hoặc hóa chất biến mất. Sẽ tốn mất khoảng vài tiếng cho tới một tuần để lượng bọt trong dầu hoàn toàn biến mất.

Đôi khi dầu nhận được có chứa bọt khí cũng được coi là “capuchino bunker”. Tuy nhiên, trong một số trường hợp có thể là do việc hút kiệt két hoặc làm sạch đường ống cấp dầu, và trường hợp này được gọi là “bọt bề mặt”. Việc làm sạch dầu trong đường ống từ phía tàu cấp dầu được xem là nguyên nhân chính dẫn đến “bọt bề mặt”. Việc làm này khá phổ biến và không bị cấm bởi bất kỳ luật lệ nào ở hầu hết các Cảng. Bọt trên bề mặt có xu hướng to hơn bọt trong dầu cappuchino và thường biến mất trong một thời gian ngắn (khoảng vài giờ đồng hồ).

Sau đây là những vấn đề nghiêm trọng, liên quan đến việc cấp dầu cappuchino đặc biệt là ở Singapore, đã liên tục được báo cáo:

Đại lý cấp dầu thường sục khí cùng với dầu trong suốt quá trình cấp dầu. Việc làm này dẫn đến kết quả đo ở các két nhiều hơn thực tế và hiển nhiên nó phản ánh không đúng lượng dầu đã cấp. Mức dầu sẽ tụt xuống sau 12-14 giờ đồng hồ và việc cấp dầu thiếu lúc ấy mới được nhận ra. Đôi khi bằng chứng là áp suất khi nhận dầu bị dao động (quan sát được ở áp kế trên đường ống nhận dầu) trong quá trình nhận dầu hoặc nếu thấy đường ống dầu dao động thường xuyên trong quá trình nhận dầu. Kinh nghiệm của các bậc tiền bối cho thấy: trong quá trình nhận dầu trên tàu thấy hiện tượng-áp lực trên đường ống cấp dao động và ống bị rung động nhiều là người nhận dầu đang bị thưởng thức món “capuchino bunker”. 

Các két dầu của xà lan cấp dầu được đo lần lượt trước khi tiến hành cấp dầu. Việc đo các két được bắt đầu từ két dầu No.1. Khi tất cả các két đã được đo xong, sỹ quan máy (người đã đo các két) nhất quyết muốn đo lại két dầu No.1. Và kết quả đo cho thấy két này đã bị tụt mất gần 30 centimet!!! Điều đó chứng tỏ rằng khi các két đang lần lượt được đo, thì xà lan cấp dầu cũng bắt đầu chuyển dầu từ két No.1 (có thể là các két khác nữa)về két sau lái, vì vậy có thể thấy tàu cấp dầu có nhiều két hơn thực tế.

Trong khi đường ống của xà lan cấp dầu đang được nối với can để chứa dầu mẫu thì bằng việc kiểm tra kỹ càng khu vực xung quanh, thì phát hiện có một can đầy dầu đang được giấu kỹ dưới một tấm bạt. Đây là bằng chứng cho thấy can dầu mẫu sẽ bị đánh tráo trước khi dầu được rót ra các chai chứa dầu mẫu.

Cho dù bạn đã có kinh nghiệm trong hai vấn đề trên, thì Máy trưởng và các Sỹ quan nên cảnh giác hơn nữa trong suốt quá trình nhận dầu và dưới đây sẽ là những hướng dẫn cơ bản khi nhận dầu để xử lý việc dầu cappuchino:

Trong việc chuẩn bị nhận dầu:

1. Đo tất cả các két dầu cẩn thận để tính lượng dầu còn lại trên tàu (R.O.B).
2. Nắm chắc được lượng dầu/chất lượng dầu sắp nhận.
3. Tiến hành chuyển dầu nếu cần thiết, để tránh việc trộn lẫn dầu mới và dầu cũ.
4. Lập kế hoạch nhận dầu (bunker plan) để nắm chắc két nào sẽ được nhận và số đo mong muốn cuối cùng ở các trạng thái tàu khác nhau (liên quan đến trim, heel của tàu) và hoàn thành “bunker checklist”

Trước khi nhận dầu:

Đọc kỹ biên bản, giấy tờ của đại lý cấp dầu. Thể hiện rõ ràng trên văn bản là bạn sẽ phải kiểm tra số đo trước và sau khi nhận dầu, mẫu dầu, số lượng dầu cấp, đặc tính dầu, lưu lượng cấp, thời gian hoàn thành cấp dầu. Chúng sẽ được đề cập trong biên bản của đại lý.

Ở Singapore, tất cả các xà lan đều bố trí nơi lấy mẫu thử trên đường ống cấp dầu. Việc quan trọng là bạn phải thảo luận và thống nhất với đại lý cấp dầu (bằng văn bản) liên quan đến nơi lấy dầu mẫu, tất cả các mẫu dầu sẽ được lấy ra từ nơi đó. Để tránh việc bàn cãi, nên chọn điểm lấy mẫu dầu ở trên tàu của mình, không nên lấy dầu mẫu từ bất kỳ điểm nào khác.

Kiểm tra điểm lấy dầu mẫu và đường ống cấp dầu của xà lan để chắc chắn rằng không có bất kì đường ống nào nối vào đằng sau điểm lấy mẫu dầu. Nếu có một đường ống như thế, cần viết một bản kháng cáo rằng nếu lấy dầu mẫu từ điểm đó sẽ không đặc trưng cho dầu được cấp và cần phải lấy điểm trên tàu là nơi lấy mẫu dầu.

Không ký tên hoặc đóng dấu vào các nhãn trên chai dầu mẫu khi toàn bộ quá trình nhận dầu vẫn chưa kết thúc. Điều này rất quan trọng, vì vậy đừng chủ quan trong vấn đề này và không nên bị áp lực trong việc ký nếu như đại lý nói sẽ không tiến hành cấp dầu chỉ khi tem trên chai dầu mẫu đã được ký.

Kiểm tra các số đo ban đầu của xà lan cấp dầu và tính toán lượng dầu trên xà lan. Không thực hiện đóng/mở lỗ đo của xà lan dầu trừ khi chúng đã được kiểm tra. Không thể tin tưởng và chấp nhận số đo của xà lan cung cấp. Lượng dầu của xà lan phải được tính toán từ quyển “sounding book” mà đã được đăng kiểm chứng nhận. Sau khi bạn đo xong tất cả các két, việc đo lại một cách ngẫu nhiên các két cũng được khuyên làm. Việc làm này sẽ cho bạn biết xà lan cấp dầu có thực hiện chuyển dầu giữa các két cho nhau trong khi bạn đang được thực hiện việc đo các két hay không.

Trong quá trình nhận dầu:

1. Cử một người chịu trách nhiệm luôn ở nơi lấy mẫu dầu. Khi van lấy dầu mẫu đã được điều chỉnh ở một tốc độ nhỏ giọt nào đó thì không cho phép tự ý điều chỉnh. Người được phân công này không được phép rời nơi lấy mẫu dầu.
2. Ghi lại nhiệt độ dầu đang được bơm cho tàu. Sử dụng nhiệt độ này để tính cho hệ số điều chỉnh tỷ trọng trong việc tính toán lượng dầu cấp.
3. Chỉ để mở duy nhất van vào một két khi việc làm sạch đường ống cấp bằng “Air blow” hoàn tất. Để cho dầu “lắng xuống” trước khi tiến hành đo lần cuối cùng.
4. Theo dõi cẩn thận sự dao động áp suất/thay đổi nhiệt độ/sự điều chỉnh van lấy mẫu dầu.
5. Thước đo dầu nên được giữ trong thời gian đủ lâu để nó ngập trong dầu thì mới cho kết qủa chính xác.
6. Nếu thực hiện được khi nhận dầu FO, tiến hành đo lần cuối cùng là đo chạm đáy với tất cả các két và chắc chắn rằng quả nặng của thước đo đã chạm đến đáy bằng cảm giác. Kiểm tra dầu trên thước để xem có phải dầu “cappuchino” không.

Khi kết thúc nhận dầu:

Đo cẩn thận tất cả các két dầu của tàu ( không chỉ đối với các két đã được bơm). Tính toán chính xác lượng dầu đã nhận. Nếu phát hiện ra số đo của bất kỳ két nào giảm xuống khi kết thúc việc cấp dầu (so với kết quả đo khi vừa đóng van vào két). Điều đó chứng tỏ dầu đã lắng xuống một phần và có khả năng là khí nén đã được sục vào dầu trong khi cấp. Nếu số đo chênh lệch đáng kể, phải yêu cầu đại lý xử lý và bắt họ chịu trách nhiệm về tất cả những chậm trễ cho tới khi cấp đủ lượng dầu. Cách 30 phút thì tiến hành đo lại các két một lần cho tới khi kết quả đo không thay đổi.

Đo tất cả các két của xà lan dầu và tính toán lượng dầu đã nhận. Việc này vẫn phải được làm cho dù kết quả đo trên tàu của bạn đã cho thấy đã nhận đủ.

Khi rót dầu vào các chai dầu mẫu thì phải có sự có mặt của Máy trưởng. Đảm bảo rằng không được rời mắt khỏi các chai dầu mẫu, cho dù là chỉ một phút, bởi vì đại lý cấp dầu đều là những chuyên gia trong việc “đánh tráo dầu mẫu”. Ngay khi các chai được rót đầy, chúng phải được niêm phong lại. Số niêm phong cần được ghi lên nhãn niêm phong, sau đó Máy trưởng ký tên và đóng dấu vào nhãn niêm phong.

Trước khi tàu chạy, một chai dầu mẫu sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích. Dầu mẫu phải được gửi đi trước khi tàu chạy, vì việc khiếu nại trong việc mua bán dầu có hiệu lực trong 72 giờ đồng hồ. Nếu vì lý do nào đó mà dầu mẫu không được phân tích ở Cảng đó, công ty của bạn có thể sẽ mất đi quyền đòi hỏi bồi thường thiệt hại vì khi đó đại lý cấp dầu sẽ chối bỏ trách nhiệm do kết quả phân tích nhận được quá muộn.

Bạn cần làm gì để đối đầu với vấn đề này:

Khi bạn thấy bất kỳ sự bất thường nào trong quá trình nhận dầu, bạn nên thông báo về công ty thuê tàu/chủ tàu/công ty quản lý tàu về vấn đề trên. Tàu cũng nên liên lạc ngay với đại diện của công ty thuê tàu (trong quá trình nhận dầu) để nhận được những hướng dẫn từ công ty và chuẩn bị gửi những kháng cáo đến tất cả những bên liên quan.

Khi lượng dầu đã nhận được không thống nhất, các điều khoản trong hợp đồng phải được thực hiện một cách phù hợp và gửi thông báo về đại lý cấp dầu cho công ty thuê tàu/chủ tàu/công ty quản lý tàu ngay lập tức. Không ngại những áp lực do đại lý cấp dầu đưa ra buộc bạn phải đồng ý. Nếu lượng dầu thiếu nhiều, liên lạc ngay với công ty thuê tàu/chủ tàu/công ty quản lý tàu ngay để nhận được những hướng dẫn từ công ty.

Khi có sự tranh cãi về số lượng dầu nhận được và đại lý cấp dầu đồng ý bơm thêm dầu cho tàu của bạn, khi ấy hãy nhớ phải lấy mẫu dầu trong thời gian này (tách biệt với dầu mẫu ban đầu). Bởi vì, đại lý cấp dầu có thể sẽ bơm bất kỳ thứ gì (nước/cặn dầu) nếu họ biết rằng không hề có việc lấy thêm mẫu dầu trong thời gian “bơm thêm” này.

Như một việc làm thông thường, đo tất cả các két nhận dầu (và tính toán khối lượng dầu) trong vòng 12-24 giờ đồng hồ sau khi cấp dầu kết thúc và tốt nhất là đo tất cả các két nhận dầu hàng ngày trong 2 ngày tiếp theo.

Trên đây là một vài trải nghiệm thực tế của các bậc tiền bối để đảm bảo an toàn, tránh phiền toái trong quá trình nhận dầu trên tàu.

Tác giả: Nguyễn Văn Tiến

Bộ môn Sửa chữa tàu biển

Trường Đại học Hàng Hải